Experiment bestemmingscategorie sociale koopwoningen
Het kabinet biedt geïnteresseerde gemeenten extra beleidsruimte via experimenten met een verhoogde maximale verkoopprijs van sociale koopwoningen. Bij deze experimenten wordt de wettelijke limiet verhoogd naar €310.000, de geldende NHG-kostengrens per 1 januari.
Dit is vooruitlopend op de inwerkingtreding van de Omgevingswet in 2022. Aanmelden kan via het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, waarbij het ministerie graag het gesprek aangaat voor een verdere verfijning van het beleidsinstrument.
Beperkt gebruik beleidsinstrument
Sinds 1 juli 2008 kunnen gemeenten met de bestemmingscategorie sociale koopwoningen via het bestemmingsplan actief sturen op de bouw van koopwoningen met een bepaalde prijs. Dit kan bijvoorbeeld voor mensen met een lager middeninkomen, waaronder (koop)starters. Uit het onderzoeksrapport Sociale koopwoningen in het bestemmingsplan blijkt echter dat het beleidsinstrument slechts in beperkte mate wordt toegepast.
Deels komt dit omdat de huidige vormgeving van het instrument niet aansluit op de huidige marktomstandigheden en omdat gemeenten de vereiste procedures als ingewikkeld ervaren. Daarnaast sluit het gebruik van zo’n instrument vaak niet aan op hun woningmarktbeleid.
Kwalitatief goede koopwoningen leveren
Voor ontwikkelaars in veel gemeenten is het nagenoeg onmogelijk om een kwalitatief goede koopwoning op te leveren voor een lager bedrag dan de huidige wettelijke limiet van €200.000. Met de inwerkingtreding van de nieuwe Omgevingswet in 2022 ligt de limiet voor het hele land op de geldende NHG-kostengrens, maar met het experiment kunnen gemeenten in een eerder stadium deze limiet al hanteren. Gemeenten kunnen zich nu via de e-mail aanmelden voor het experiment op basis van de Crisis- en Herstelwet, als zij de huidige limiet als een belemmering ervaren.
Graag gaat het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties ook in gesprek met gemeenten om met extra aanpassingen van de bestemmingscategorie sociale koop bij te dragen aan de betaalbaarheid en beschikbaarheid van koopwoningen. Geïnteresseerde gemeenten kunnen zich via de e-mail hiervoor in de komende zes weken aanmelden.
Woondeals
Gemeenten die vallen binnen een Woondeal zijn automatisch aangemeld voor het experiment. Het gaat hierbij om de volgende Woondeals: de stad Groningen, de regio Eindhoven, de Zuidelijke Randstad, de regio Utrecht, de metropoolregio Amsterdam en de regio Arnhem-Nijmegen.
Kader: bestemmingscategorie sociale koop in het kort
De huidige Wet ruimtelijke ordening biedt gemeenten de mogelijkheid om in een bestemmingsplan vast te leggen welk aandeel binnen aangewezen woongebieden van een bepaalde woningbouwcategorie moet zijn. Hierbij hebben ze keuze uit diverse categorieën: sociale huurwoningen, geliberaliseerde huurwoningen voor middenhuur, sociale koopwoningen en percelen voor particulier opdrachtgeverschap.
Voor zowel de categorie sociale huurwoningen als sociale koopwoningen moeten gemeenten via een doelgroepenverordening de beoogde doelgroep vaststellen. Hierbij moeten de regels ruimtelijk relevant zijn, net als bij de andere regels van een bestemmingsplan.
Toewijzen
Op basis van deze verordening is het echter niet mogelijk om nieuwbouwwoningen toe te wijzen aan specifieke groepen huishoudens; dit kan uitsluitend op basis van de huidige Huisvestingsverordening. Daarnaast is er op basis van de huidige Huisvestingswet geen wettelijke grondslag voor het toewijzen van koopwoningen buiten de gemeenten Ameland, Schiermonnikoog, Terschelling, Texel en Vlieland.