Meer mogelijkheden voor aanpak toeristische verhuur: ook platforms een rol
De Wet toeristische verhuur die uitwassen van toeristische verhuur aanpakt, wordt per 1 juli 2021 uitgebreid met regels voor verhuurdersplatforms. Wat kunnen gemeenten verder doen om overlast en verdringing op de woningmarkt door toeristisch verhuur aan te pakken? Vijf vragen en antwoorden over de wet- en regelgeving van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties rondom toeristische verhuur.
De afgelopen tijd is gebleken dat het nodig is om meer inzicht in de toeristische verhuur van woningen te krijgen om dit in goede banen te leiden. Wat voor problemen spelen momenteel op dit gebied?
Gemeenten hebben te maken met verschillende problemen door toeristisch verhuur. Woningen zijn bijvoorbeeld niet meer beschikbaar voor woningzoekenden, omdat ze te veel worden verhuurd aan toeristen. Hierdoor ontstaat er verdringing op de woningmarkt, terwijl op veel plekken een nijpend woningtekort is. Daarnaast kunnen omwonenden overlast ervaren in straten en buurten waar veel toeristen in woningen verblijven. Toeristen vertonen vaak ander gedrag dan reguliere bewoners natuurlijk. Er is niets mis met je woning eens verhuren aan toeristen als je met vakantie gaat, maar veelvuldig verhuren kan de balans tussen wonen en toerisme in een bepaalde wijk of straat verstoren.
Wat kunnen gemeenten momenteel doen om dit tegen te gaan?
Gemeenten deden al het een en ander om toeristische verhuur in goede banen te leiden. Alleen de wettelijke grondslag hiervoor bleek vaak niet goed genoeg. De Wet toeristische verhuur van woningen en een aantal wettelijke instrumenten in de Huisvestingswet brengen daar verandering in. Zo kunnen gemeenten sinds januari 2021 een eenmalige registratieverplichting invoeren, waarbij aanbieders verplicht zijn om het registratienummer te vermelden bij elke advertentie. Hiermee krijgt de gemeente een goed beeld van waar toeristisch verhuur plaatsvindt. Daarnaast kan een gemeente het aantal toeristische overnachtingen beperken met een nachtencriterium. Vervolgens kunnen zij eventueel ook een meldplicht per verhuring inzetten om het aantal toeristische overnachtingen te controleren. Indien men de noodzaak daartoe kan aantonen, kunnen gemeenten ten slotte een vergunningensysteem invoeren. In extreme gevallen kan een maximum gesteld worden aan het aantal vergunningen. Daarbij moeten gemeenten wel onderbouwen waarom minder ingrijpende maatregelen niet volstaan.
Nu mogen online verhuurdersplatforms vanaf 1 juli 2021 ook geen advertenties zonder registratienummer meer plaatsen. Hoe zit dat precies in elkaar?
Online platforms zoals Airbnb, Vrbo en Booking.com spelen een grote rol bij de toeristische verhuur van woonruimte. Vrijwel al het aanbod verloopt tegenwoordig via dergelijke platforms. Daarom is het belangrijk om in de regelgeving deze platforms ook een verantwoordelijkheid te geven bij het tegengaan van de ongewenste effecten van toeristische verhuur. Concreet gaat er straks voor deze platforms een verbod gelden om een advertentie zonder registratienummer te publiceren. Hiermee wordt illegale markttoegang door aanbieders effectief voorkomen. Daarnaast krijgen de platforms de verplichting om een aanbieder te informeren over de geldende (lokale) wet- en regelgeving voor het legaal toeristisch verhuren van een woonruimte.
Waarom is deze ontwikkeling belangrijk?
Deze regels voor platforms lijken natuurlijk logisch en erg voor de hand te liggen, maar dat is het in de praktijk niet. Platforms als Airbnb, Vrbo en Booking.com vallen door eerdere rechtspraak van het Europese Hof van Justitie namelijk onder de zogenaamde Richtlijn elektronische handel. Deze richtlijn kent grote economische vrijheden toe aan online platforms, waarbij het slechts in uitzonderlijke gevallen mogelijk is om deze platforms nationale regels op te leggen. Platforms krijgen nu de wettelijke taak om enkel advertenties te publiceren met een registratienummer en om aanbieders te informeren over de geldende wet- en regelgeving. Hiermee wordt invulling gegeven aan de wens van de Tweede Kamer. Verder scheelt het aanzienlijk in de handhavingslast van gemeenten en platforms. Gemeenten hoeven nu namelijk niet meer bij elke advertentie zonder registratienummer het platform afzonderlijk te verzoeken om de gegevens van de aanbieder. Tot slot wordt het op basis van deze artikelen voor de burger duidelijker dat zij geen advertenties kunnen plaatsen zonder registratienummer, indien deze verplichting geldt in een gemeente. Hiermee wordt voorkomen dat burgers die niet op de hoogte zijn van de geldende lokale regelgeving of zich daar bewust niet aan willen houden, toch een advertentie zonder registratienummer kunnen plaatsen op een online platform. Dit geeft gemeenten de kans om de aanpak van toeristische verhuur via twee kanten aan te vliegen: via de verhuurders en via platforms. Hiermee maken we het systeem vollediger.
Hoe kunnen gemeenten die overlast of verdringing ervaren dit het beste aanvliegen?
Voor de meeste gemeenten met aantoonbare krapte of leefbaarheidsproblemen zal in eerste instantie een eenmalige registratieverplichting voldoende zijn, met eventueel een nachtencriterium. Hiermee kunnen gemeenten een beter beeld krijgen van het toeristisch verhuur en kunnen zij beter bepalen of er verdere maatregelen noodzakelijk zijn. Het inzicht helpt gemeenten ook verdere maatregelen te onderbouwen. De wet is op nationaal niveau gemaakt, maar kan alleen op lokaal niveau worden uitgewerkt via een verordening. In elke gemeente spelen namelijk andere factoren een rol. Vanuit Den Haag kunnen we niet bepalen welke instrumenten precies nodig zijn in elke gemeente. Het is dus aan de gemeente om te bepalen en te onderbouwen welke maatregelen rechtvaardig zijn. Deze maatregelen moeten ook worden genotificeerd bij de Europese Commissie door de Dienstenrichtlijn. De maatregelen zijn namelijk een beperking van vrije toegang voor aanbieders die een woning via een verhuurdersplatform aan willen bieden. Maar met het brede pakket aan maatregelen, kunnen gemeenten nu actief aan de slag en platforms nemen daarin nu ook hun rol.