Bouwstromen in de praktijk: regio Haaglanden

Praktijkverhaal | 22-11-2021

Enorme potentie

Conceptueel en industrieel bouwen staat voor een gestandaardiseerd proces, waarbij in een fabriek in hoog tempo vrijwel kant en klare woningen worden gebouwd. Met behulp van van innovaties van leveranciers en de expertise van bouwbedrijven komen integrale en herhaalbare oplossingen tot stand. Dat drukt de kosten, reduceert de doorlooptijd en is ook nog eens goed voor het milieu. Gerard Bac van Bouwend Nederland sprak tijdens zijn welkomstwoord op 12 november van 'een oplossing met enorme potentie, waarbij wij elkaar hard nodig hebben'. Na hem nam Lucas de Boer van woningcorporatiekoepel SVH het woord. Hij wees erop dat de regio Haaglanden 17.000 huurwoningen per jaar nodig heeft. Maar de investeringen om ze te bouwen staan onder druk. In de periode 2015-2020 zijn de bouwkosten gestegen met 49%. Daartegenover staat een veel lagere stijging van de huursom met 14%. “De bouwkosten moeten dus omlaag. Conceptueel bouwen en een goede bouwstroom kunnen daar belangrijk in zijn.”

Van start tot sleutel in vijf maanden

Vanaf de ontvangst bij SVH reisde het gezelschap per bus naar het eerste voorbeeldproject: ‘De Schakel’ van Rijswijk Wonen en bouw- en ontwikkelbedrijf Van Wijnen. Op 6 april 2021 werd daar de eerste paal geslagen voor 48 woningen aan de H.H. Kollaan. Nog geen vijf maanden later ontvingen de huurders de sleutel. “Normaal doe je daar anderhalf jaar over”, aldus een vertegenwoordiger van Van Wijnen. “De woningen komen als een bouwpakket aan op de bouwplaats. We zijn niet meer aan het metselen, maar aan het assembleren. Alle onderdelen worden op de fundering gestapeld. Zo hebben we bijvoorbeeld de badkamers, maar ook de warmtepompen er in een keer in geplaatst.” De woningen van dit project zijn voorzien van zonnepanelen, hebben een zogenoemde 'nul op de meter' en zijn gemaakt van beton dat 92% circulair is. Door de nieuwe bouwmethode is de uitstoot op locatie sterk gereduceerd. Hetzelfde geldt voor de overlast van de werkzaamheden voor de buurt. Een kanttekening: aan de snelle realisatie ging een lang ontwikkeltraject van zeven jaar vooraf. Vooral de benodigde vergunningen en nutsvoorzieningen namen veel tijd in beslag. “De keten voor conceptueel bouwen is als een trein. Laten we het samen mogelijk maken om die trein te laten rijden”, aldus de gastheer Van Wijnen. Een korte rondleiding in enkele woningen maakte duidelijk dat een gestandaardiseerd proces niet betekent dat alle woningen hetzelfde zijn. Er zijn allerlei variaties mogelijk in de gevelafwerking, en de keuze voor twee of drie slaapkamers en badkamers met platen of tegels. 

Breed scala binnen vast concept

Volgende halte: ‘Schoone Ley’ in de Haagse wijk Leyenburg, waar bouwbedrijf Heijmans 631 woningen realiseert rondom het Haga Ziekenhuis. Ook hier wordt dankzij conceptueel/industrieel bouwen enorm tempo gemaakt: tussen de start van de realisatie op de bouwplaats en de overhandiging van de sleutel verstrijken slechts 60 dagen. Onder de noemer Heijmans Huismerk biedt het bedrijf binnen een vast concept een breed scala aan zo goed als kant en klare woningen. Op het gebied van onder meer beukhoogtes, plat of puntdak, warmtebronnen en vierkante meters bestaan meerdere opties. De ‘extra small’ variant maakt het mogelijk om vier woningen extra op een plot te bouwen. Voor appartementen werkt Heijmans aan een industrieel woningbouwconcept dat is toegesneden op de opgave in binnenstedelijke gebieden. Verschillende modules van een- tot vijfkamerwoningen vormen wisselende configuraties binnen een gesloten bouwblok, met woontorens, bovengrondse parkeermogelijkheden en daktuinen voor het vasthouden van regenwater. Net als Van Wijnen is ook Heijmans geconfronteerd met vertragende factoren die aan de snelle realisatie vooraf gaan, zoals de vele verschillende diensten van gemeenten en Rijk waarmee men tijdens het proces te maken heeft. 

Het gezelschap werd rondgeleid in een middenhuurwoning in het deelgebied Haagsche Hof, op het metsel- en tegelwerk na kant en klaar afgeleverd op het perceel. Tijdens de wandeling terug naar de bus kregen de vele kwaliteitsopties van Heijmans Huismerk gestalte in de vorm van mooi afgewerkte appartementen met portieken en ruime balkons.

Schaalvoordeel telt

Terug bij SVH in Zoetermeer volgde een presentatie van VORM. Dit bouw- en ontwikkelbedrijf zet in op conceptueel en industrieel bouwen met de zogeheten Buurt Boost. Een methode om bestaande wijken samen met gemeenten, corporaties en bewoners integraal te verbeteren. Dat wil zeggen: de realisatie van fysieke verbeteringen als aanjager voor sociale verbeteringen. Met vaste ketenpartners en leveranciers geeft VORM inhoud aan woonconcepten, die als basis dienen voor maatwerk per wijk. Denk aan levensloopbestendige woningen of variaties in het gebruik van hout en beton. Bij dit alles slaagt VORM erin om 20% goedkoper en 50% sneller te bouwen. Daarbij wordt ook gebruik gemaakt van kwalitatieve flexwoningen om bewoners tijdelijk in de eigen buurt te huisvesten om een renovatie of de realisatie van hun nieuwbouwhuis af te wachten. Vervolgens zijn de flexwoningen opnieuw inzetbaar in een volgende wijk en zelfs als onderdeel van een permanent wooncomplex.

Opgave nummer 1

Vanuit de zaal werd gevraagd of het bij dit alles belangrijk is dat de vraag vanuit opdrachtgevers, zoals samenwerkende corporaties, gebundeld wordt. Het antwoord: zeker. Hoe meer woningen er besteld worden, hoe gunstiger de afspraken die je met leveranciers kunt maken. Schaalvoordeel telt. Dat komt goed uit, want SVH zelf verwacht volgend jaar tweeduizend eenheden in te kopen. Het gezelschap ging na vier uur uiteen met wat als ‘opgave nummer 1’ bestempeld werd: tot goede samenwerking komen met gemeenten in de regio Haaglanden om een soepel, snel en slim vergunningentraject in te richten.