“Pilots laten zien dat met parallel plannen nóg meer kan dan we al dachten”
Het is misschien wel het ei van Columbus in de projectvoorbereiding: parallel plannen. Oftewel: zoveel mogelijk fases in de voorbereidende periode van een bouwproject náást elkaar tegelijk oppakken, in plaats van in serie. Daarmee wordt een enorme versnelling in de bouwrealisatie mogelijk. Zeven pilots bewijzen inmiddels dat de nieuwe planningsmethodiek z’n vruchten afwerpt. Nog niet iedereen is overtuigd, maar voor DG Volkshuisvesting en Bouwen Chris Kuijpers is er geen excuus meer: “Geklungel kan echt niet meer.”
Het begon een paar jaar geleden met een rondetafelbijeenkomst van twintig directeuren stedelijke ontwikkeling uit alle uithoeken van het land. De vraag die op tafel lag: hoe kunnen we de woningbouw versnellen gezien de enorme opgave in ons land? Iedere aanwezige directeur herkende en erkende wel dat voorbereidingstermijnen van tien jaar onverdedigbaar en feitelijk ook onnodig zijn. De oplossing die men zag: schuif alle trajectfases die nu opeenvolgend waren gepland zoveel mogelijk in elkaar. Door parallel te plannen zou de voorbereiding geen tien jaar kosten, maar wellicht ook in zes of vier jaar kunnen. Daarmee zou een aanzienlijke versnelling mogelijk worden.
Evidente voordelen
VRO-directeur-generaal Volkshuisvesting en Bouwen Chris Kuijpers is inmiddels warm voorstander van ‘parallel plannen’. En meer dan dat. “De voordelen van parallel plannen zijn zó evident, dat je wel een héél goed verhaal moet hebben om het níet te doen. Want eerlijk is eerlijk: zó ingewikkeld is het allemaal niet. In de meeste situaties zijn het redelijk goed planbare en uitvoerbare trajecten, waarbij eindeloos op elkaar wachten in de voorbereiding echt niet nodig is. In de bouwfase zelf is niet zo heel veel tijdwinst meer te halen. De grote klapper maak je als je de voorbereidingsperiode slimmer en strakker inricht. Van tien jaar voorbereiden ga je naar zes en soms zelf vier jaar. De parallel plannen-methode maakt dat inderdaad mogelijk.”
Alle partijen aan tafel
Het bewijs daarvoor komt uit de zeven pilotprojecten die een jaar geleden startten binnen vier woningbouwprojecten en drie omgevingsprojecten. Ook in deze praktijktest blijkt de nieuwe methode zeer effectief. Dat werd afgelopen 19 september duidelijk, toen de pilotgemeenten hun eerste jaar met elkaar evalueerden. Heeft de pilot nog verrassende inzichten opgeleverd? Kuijpers: “Eigenlijk niet. Of het moet zijn dat nog overtuigender blijkt dat parallel plannen écht veel oplevert. Er kan nog meer dan we al dachten. Met de name de energie die het geeft om vanaf het begin met alle bij de voorbereiding betrokken partijen aan tafel te gaan. Het is ook heel inspirerend: samen kijken: hoe kunnen we dit zo snel mogelijk oppakken en wie doet wat hierin? En elkaar daaraan vervolgens ook écht houden. In zo’n sfeer van ’Wir schaffen das’ blijkt er heel veel te kunnen.”
Strakke planning
Randvoorwaarde daarbij is wel een strakke planning, onderling commitment én iemand die voortdurend die planning in de gaten houdt en aan de bel trekt als een fase dreigt uit te lopen. Kuijpers: “Dan moet je niet met lede ogen kijken hoe een verstoring roet in het eten gooit en alles met zoveel maanden laat opschuiven, maar de telefoon pakken, partijen achter de broek zitten en kijken hoe je de schade tot een minimum beperkt.”
Minder capaciteit
Ook moeten betrokken partijen meer capaciteit beschikbaar stellen dan voorheen, zij het gedurende een kortere tijd. Kuijpers: “Dat hoor je nog wel eens van gemeenten: we hebben er de capaciteit niet voor beschikbaar, we kunnen iemand niet zoveel tijd hiervoor vrijspelen. Maar dan moet je bedenken dat het voor een veel kortere tijd is. Per saldo ben je er juist veel minder capaciteit aan kwijt!”
Kuijpers wijst op een ander voordeel van de kortere doorlooptijd: de omstandigheden die in loop van de tijd minder sterk veranderen. “In tien jaar kan er een hoop gebeuren. In vier jaar veel minder. Het is minder volatiel. Dat maakt het minder risicovol en beperkt ook de politieke kwetsbaarheid. Projecten worden zo beter haalbaar en de financiële risico’s blijven beperkt.”
"Gemeenten zeggen soms er de capaciteit niet voor beschikbaar te hebben. Maar per saldo ben je met parallel plannen juist mínder capaciteit kwijt."
Niet meer vrijblijvend
Bij zóveel voordelen: wat houdt gemeenten, woningcorporaties en ontwikkelaars nog tegen om woningbouwprojecten via ‘parallel plannen’ voor te bereiden? Kuijpers: “Geloof het of niet, maar je hoort nog steeds: “We hebben het altijd zo gedaan, dat gaan we niet veranderen”. Gewoonte dus. Of men weet gewoon niet dat het ook anders kan. Of ziet nog steeds de urgentie niet. Of het is niet pregnant genoeg.” Kuijpers vindt dan ook dat de vrijblijvendheid eraf moet. “Daarin staat het nieuwe kabinet op hetzelfde standpunt. Natuurlijk, er kan altijd iets zijn waardoor toch vertraging ontstaat. Maar geklungel kan echt niet meer. Desnoods moet zo’n gemeente of ontwikkelaar maar voelen, bijvoorbeeld dat men een subsidie misloopt als geen vaart gemaakt wordt door vast te houden aan oude werkwijzen. Dan komen ze wel in beweging.”
Nek uitsteken en tempo maken
Gelukkig ziet Kuijpers vooral veel góede voorbeelden, gemeentebesturen die hun mouwen opstropen en wethouders die hun nek durven uitsteken en tempo maken om veel woningen te realiseren. “Dat soort mensen heb je echt nodig, die er hun missie van maken om elke kans aan te grijpen om zoveel mogelijk woningen te realiseren, linksom of rechtsom. Vaak met veel creativiteit. En ik geloof ook echt dat je met goede wil in heel veel plaatsen best één of enkele straatjes kunt bijbouwen. Ook dat heeft vaak meer voordelen dan alleen ‘meer woonruimte’. De plaatselijke winkeliers profiteren ervan mee, woonkernen knappen ervan op, het zorgt voor verjonging in vergrijsde straten, enzovoort. En seniorenwoningen zorgen voor een enorme impuls voor de doorstroming. Met parallel plannen kan het nog veel sneller ook.”
De zeven pilotprojecten lopen nog even door, maar dat moet wat Kuijpers betreft voor andere gemeenten geen reden zijn om nog even te wachten met parallel plannen. “Alsjeblieft niet. Ga niet wachten tot dat al deze pilots geëvalueerd zijn, start nu! Verdiep je erin, kijk wat parallel plannen in jouw situatie kan betekenen, maak gebruik van de informatie en tools die beschikbaar zijn en ga ermee aan de slag. Dat is helemaal in de geest van parallel plannen bovendien!”