De start van de gezamenlijke Haagse aanpak vocht en schimmel

Omdat vocht- en schimmelproblemen een veel voorkomend verhaal is, zijn in Den Haag de krachten gebundeld om te komen tot een gezamenlijke aanpak. Gert-Jan van der Panne vertelt wat deze Haagse aanpak inhoudt, waarom ze hiermee gestart zijn en onze grootste tips en tricks.

Waarom zijn jullie gestart met een gezamenlijke Haagse aanpak voor vocht en schimmel?

Het college van de gemeente Den Haag zet zich graag in voor prettige en comfortabele woningen. In de stad hoorden we steeds vaker verhalen van bewoners over vocht- en schimmelproblemen. Dit kwam ook steeds vaker in de media. En dat zijn ook echt taaie verhalen en serieuze zaken. Zo is er vorig jaar zelfs een landelijke actie geweest om woningcorporaties aan de schimmelschandpaal te nagelen. We zien dat deze media-aandacht agenderend werkt, maar soms ook frustrerend. Vocht- en schimmelproblemen zijn namelijk een complex verhaal, dat niet 1-2-3 op te lossen valt. Het probleem is vaak een samenspel van allerlei factoren die beïnvloedbaar zijn door verschillende partijen. Dat maakt niet alleen het probleem, maar ook het zoeken van een oplossing ingewikkeld. Daarom is samenwerking van groot belang. Op dit moment werken we als gemeente samen met woningcorporaties, GGD, huurdersorganisaties, Vereniging(en) van Eigenaren én huurders zelf. Zo draagt iedereen zijn steentje bij en kunnen we het vocht- en schimmelprobleem op alle niveaus tegelijk aanpakken.

Wat is jullie uitdaging en hoe is het beleid daaromheen gevormd?

In gemeente Den Haag staan 260.000 woningen, waarvan een groot deel vooroorlogs en met een enkelsteens muur. Een ideaal klimaat voor vocht en schimmel, zeker als je niet goed isoleert en ventileert. De vocht- en schimmelproblemen in de stad spelen al lang, zelfs al van voor de oorlog. Maar wat het probleem ingewikkeld maakt is dat het een samenspel van allerlei factoren is. Denk aan het aantal mensen in een woning, woninggebruik, temperatuur, onderhoud, maar ook hoe de woningen om jouw woning heen onderhouden zijn. Daarnaast zijn deze woningen eigendom van een gezonde mix aan woningeigenaren, wat betekent dat we te maken hebben met 80.000 corporatiewoningen, ongeveer 55.000 woningen van particuliere verhuurders en het grootste deel van de woningen van eigenaar-bewoners. Dat maakt het aanpakken van vocht- en schimmel een groot dossier vol verschillende oorzaken, situaties en partijen. 
Vanuit het landelijke beleid worden een aantal hulpmiddelen aangereikt, zoals het maken van prestatieafspraken met de woningcorporaties en huurdersorganisatie binnen een stad. In deze prestatieafspraken hebben wij met de woningcorporaties afgesproken dat alle panden met een vocht- en schimmelprobleem in renovatie- of onderhoudsplanvorming zijn opgenomen of opgelost zijn.

Hoe belangrijk is samenwerking rondom dit onderwerp?

Zoals eerder genoemd is het goed te benadrukken dat het om een samenwerking gaat: iedereen moet zijn steentje bijdragen. Het is belangrijk mensen te helpen door goede voorlichting over het voorkomen van problemen, we moeten mensen opleiden voor de oplossing van het probleem, we wisselen onderling kennis en ervaring uit, we pakken het probleem aan door verbetering van de woonsituatie door middel van renovatie en technische oplossingen én investeren tijd in een goede nazorg. We willen laten zien dat we het probleem erkennen, de ernst ervan inzien en om het vervolgens samen oplossen. 

Jullie zijn sinds drie jaar gestart met een onafhankelijk vocht- en schimmelexpert. Waarom hebben jullie daarvoor gekozen?

Wanneer er een melding van vocht en schimmel binnenkomt, moet er onderzoek gedaan worden. Wat is er precies aan de hand in die woning? De ervaring leert dat wanneer we dit onderzoek door de woningcorporatie zelf laten doen de uitkomst niet altijd vertrouwd wordt door de bewoners. De gemeente wordt helaas ook niet altijd met open armen ontvangen. Daarom hebben we een onafhankelijk expert nodig. Een scheidsrechter die in moeilijke situaties goed kan kijken naar de oorzaken zonder dat hij er zelf een belang bij heeft. Wij werven onze vocht- en schimmelexpert via een aanbesteding. Zodra een huurder, een corporatie of de GGD een melding maakt van vocht- en schimmelproblemen, gaat de expert altijd eerst in overleg met de corporatie. Zo wordt er gekeken naar wat er al bekend is over de melding, of er al onderzoek loopt en of het makkelijk op te lossen valt. Komen de huurder en corporatie er samen niet uit? Dan voert de onafhankelijk expert (langdurig) locatieonderzoek uit. Dat alles leidt tot conclusies en adviezen, die in helder Haags worden gerapporteerd aan de corporatie én de bewoner. Deze adviezen zijn bindend voor de corporatie. Wel met de nuancering dat er speciale aandacht is wanneer een pand bijna wordt gesloopt of gerenoveerd, dan heeft het aanbrengen van grote aanpassingen geen zin, maar wordt wel gekeken naar andere oplossingen.

En werkt het? Maken mensen veel gebruik van jullie onafhankelijk expert?

Met 80.000 woningen krijgen de woningcorporaties in Den Haag jaarlijks ongeveer 3.750 meldingen, dan hebben we het over bijna 5% van de woningen. Uit de cijfers uit onderzoek (in 2018) bleek dat 85 keer bewoner en corporatie er niet samen uitkwamen en de onafhankelijk expert werd ingeschakeld. Dit jaar met corona is het een lastiger verhaal, maar er zijn tussen de 50/60 onderzoeken gedaan tot nu toe. En daar zijn we blij mee, het is mooi dat we mensen kunnen helpen met een fijnere en gezondere woning.

Heb je aanbevelingen voor de aanpak van vocht- en schimmelproblemen voor gemeenten en verhuurders?

Ik heb twee aanbevelingen: werk samen en neem de problemen serieus. Denk niet dat je het als gemeente in je eentje kan oplossen of door corporatiebestuurders op het matje te roepen dit probleem op te lossen is. Je moet echt samen die problematiek induiken, ook bewoners serieus nemen. Het is niet niks als je in zo’n woning zit. Niet alleen kun je door samenwerking stappen zetten, ook verbeter je het dagelijks leven van mensen. Zeker nu mensen vanwege corona veel meer thuis zijn. Ik nodig ook iedereen uit om op GezondWonen.nl te kijken. Hier staan echt goede, leuke filmpjes met tips en informatie die hebben we laten maken samen de corporatie, huurders en de GGD. Corona, energietransitie en woningnood zorgen ervoor dat het aanpakken van deze problemen extra belangrijk is. Met thuiswerken vanwege corona, steeds meer goed geïsoleerde woningen vanwege de energietransitie en meer mensen in een woning vanwege de woningnood neemt het belang van goed ventileren voor een gezonde woning alleen maar toe.