Een dak boven je hoofd is een fundamenteel mensenrecht. Het is een eerste levensbehoefte. Mensen kunnen hierdoor een waardig leven leiden. Toch kan dit grondrecht in gevaar komen. Bijvoorbeeld als mensen geen gelijke kansen hebben bij het krijgen van een woning. Uit de cijfers blijkt dat dit nog vaak voorkomt.

Sprake van discriminatie

Als niet-relevante persoonskenmerken meewegen bij de keuze voor een huurder of koper van woonruimte kan er sprake zijn van discriminatie. Voorbeelden hiervan zijn: etnische achtergrond, handicap of seksuele gerichtheid. In Nederland mag geen onderscheid gemaakt worden op basis van specifieke persoonskenmerken. Dat staat in de Algemene Wet Gelijke Behandeling (AWGB) en de Wet gelijke behandeling op grond van handicap of chronische ziekte (WGBH/CZ).

Herkennen discriminatie

Onderstaand schema geeft een idee welke informatie voor een verhuurder of verhuurbemiddelaar wel en niet relevant is. Niet-relevante informatie kan duiden op discriminatie.

Relevante informatie voor verhuurder	Niet-relevante informatie voor verhuurder
Naam (voor- en achternaam) Adres Telefoonnummer E-mailadres Samenstelling gezin: alleenwonend, samenwonend, met of zonder kinderen Hoogte van totaal maandelijks netto-inkomen Inkomensbewijzen Bedrag van huidige huur of een verhuurdersverklaring	Etnische of culturele achtergrond Religieuze identiteit Politieke voorkeur Seksuele gerichtheid Lichamelijke of geestelijke gezondheid

Voorbeelden van mogelijke discriminatie

• Een verhuurder heeft negatieve ervaringen met een Poolse huurder. Deze Poolse huurder gaf overlast. Daarom wil de verhuurder geen andere Poolse huurders meer in zijn woning.
• Een verhuurder wil een woning alleen verhuren aan expats. De verhuurder heeft daarvoor geen goede reden (objectieve rechtvaardiging).
• Een verhuurbemiddelaar wil niet verhuren aan alleenstaande moeders. Dat komt omdat de verhuurbemiddelaar het stereotype beeld heeft dat zij de huur niet op tijd betalen.
• Een verhuurder wil een woning niet verhuren aan iemand met een tijdelijke verblijfsvergunning, omdat het onzeker is of de verblijfsvergunning wordt verlengd. 
• Een verhuurder wil een woning niet verhuren aan iemand die niet goed Nederlands kan. De verhuurder heeft hiervoor geen goede reden (objectieve rechtvaardiging).
• Een verhuurder wil niet verhuren aan mensen met een Indonesische achtergrond. Dat komt omdat de verhuurder denkt dat zij de keuken vies zullen achterlaten. 

Antidiscriminatieverplichtingen voor verhuurders en verhuurbemiddelaars

Verhuurders en verhuurbemiddelaars mogen niet discrimineren. Daarom moeten ze zich houden aan een aantal afspraken. Deze afspraken noemen we antidiscriminatieverplichtingen:

• Verhuurders en verhuurbemiddelaars moeten zich houden aan het verbod op onderscheid. Hierop geldt een beperkt aantal wettelijke uitzonderingen. Deze uitzonderingen worden hieronder beschreven.
• Verhuurders en verhuurbemiddelaars moeten objectieve, niet-discriminerende selectiecriteria gebruiken bij de keuze voor een huurder.
• Verhuurders moeten huurders met een handicap of chronische ziekte zoveel mogelijk ondersteunen. Zo moet de verhuurder het in principe goed vinden dat er een scootmobiel geparkeerd wordt in de gemeenschappelijke ruimtes van een appartementencomplex. Aan deze ondersteuning zitten grenzen. Bijvoorbeeld als de veiligheid in gevaar komt of als er grote bouwkundige of woontechnische aanpassingen nodig zijn. De huurder met een beperking kan dus bijvoorbeeld niet van de verhuurder eisen dat er een traplift wordt geplaatst. Dit laatste is echter anders indien de gemeente op grond van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) heeft bepaald dat de huurder recht heeft op een traplift.

Deze verplichtingen gelden voor verhuurbedrijven, verhuurbemiddelaars, corporaties en particulieren (privépersonen) die woonruimte in het openbaar aanbieden bijvoorbeeld via Funda of Pararius.

Uitzonderingen

• Particulieren mogen soms extra eisen stellen aan een kandidaat huurder als de woning een privékarakter heeft. Dat kan zijn als de verhuurder een kamer verhuurt in de woning waarin hij of zij zelf woont. 
• Als een privépersoon woonruimte aanbiedt binnen het eigen netwerk (dus bijvoorbeeld niet met een advertentie), kan de verhuurder aanvullende eisen stellen. Dan zijn de verplichtingen en verboden van de AWGB niet van toepassing.

De kleur van iemands huid mag nooit een reden zijn om iemand geen woonruimte aan te bieden. Dit betekent dat er als extra eis nooit onderscheid mag worden gemaakt op grond van ‘ras’.

Wet goed verhuurderschap

Sinds 1 juli 2023 is de Wet goed verhuurderschap van kracht. Deze wet stelt landelijke regels waar alle verhuurders en verhuurbemiddelaars zich aan moeten houden. Eén van deze regels ziet op het voorkomen en tegengaan van discriminatie. Verhuurders en verhuurbemiddelaars moeten een werkwijze hanteren om discriminatie te voorkomen en tegen te gaan. Gemeenten handhaven hierop en woningzoekenden en huurders kunnen bij  de gemeente terecht als zij vermoeden dat er sprake is van discriminatie.

Vermoedens discriminatie

• Heb je een vermoeden van discriminatie? Dan kun je altijd terecht bij de Anti Discriminatie Voorziening (ADV) bij jou in de buurt. Alle gemeenten zijn wettelijk verplicht om toegang te geven tot een ADV. Deze ADV geeft onafhankelijk advies en ondersteuning aan melders. Kijk op www.discriminatie.nl voor een ADV bij jou in de buurt. 
• Je kunt melding maken bij de gemeente. Gemeenten moeten vanaf 1 januari 2024 een meldpunt hebben waar huurders terecht kunnen met meldingen over ongewenst verhuurgedrag, waaronder discriminatie door verhuurders of verhuurbemiddelaars. Gemeenten kunnen verhuurders en verhuurbemiddelaars beboeten. 
• Je kunt aangifte doen bij de politie. Heb je hulp nodig bij het doen van aangifte? De ADV kan je hierbij helpen.
• Je kunt je vraag over discriminatie ook stellen aan het College van de Rechten voor de Mens (College). Dit kan telefonisch of per e-mail. Het College let erop dat iedereen zich houdt aan de AWGB en de WGBH/CZ. Iemand die discriminatie meemaakt, kan het College vragen om daarover een oordeel te geven. Dit is gratis.

Vragen door verhuurders en bemiddelaars over discriminatie

• Ben je als verhuurder of verhuurbemiddelaar lid van een brancheorganisatie? Dan kun je daar terecht met je vragen.
• Als verhuurder of verhuurbemiddelaar kun je je verhuurbeleid voorleggen aan het College. Je kunt dan het College vragen te oordelen over je beleid. Dit is gratis.
• Verhuurders en verhuurbemiddelaars kunnen ook terecht bij een ADV. Kijk op www.discriminatie.nl voor een ADV bij jou in de buurt.