Een pot pindakaas en de zuinige wasmachine
‘Wist u dat u een pot pindakaas per week bespaart als u een energiezuinige wasmachine gebruikt?’ Met deze boodschap kreeg de Limburgse gemeente Bergen het voor elkaar dat ruim tweehonderd oude wasmachines, koelkasten en vriezers zijn vervangen door energiezuinige exemplaren. De actie was gericht op inwoners met een lager inkomen en maakte deel uit van het programma VerduurSAMEN2030, waarmee de gemeente vormgeeft aan de ambitie om in 2030 energieonafhankelijk te zijn.
Ook de nieuwste rijkssubsidie, de Specifieke Uitkering Lokale Aanpak Isolatie (SpUk), zal bij toekenning worden ingepast in het Bergense programma. Gemeente Bergen stond daarom voor in de rij bij de openstelling van de SpUk op 1 maart 2023 om als eerste een aanvraag in te dienen. Gonda Grutters, programmaleider van VerduurSAMEN2030: ‘Het SPUK-geld willen we gebruiken om de energielasten bij onze inwoners te verlagen. Ze worden onder andere ontzorgd bij het nemen van isolatiemaatregelen. Zo kunnen ze van ons gratis hulp krijgen bij het invullen van een aanvraag van de ISDE (Investeringssubsidie duurzame energie en energiebesparing). Daarvoor kunnen ze terecht in het Energiehuis van de gemeente.’
Tegemoetkoming voor lage inkomens
Voor inwoners die in aanmerking komen voor de energietoeslag is er een isolatie-actie opgezet. Middels deze actie kunnen inwoners in deze doelgroep via de gemeente in aanmerking komen voor een tegemoetkoming van maximaal vijfduizend euro voor het isoleren van de woning. Aan deze actie zitten een aantal voorwaarden verbonden. Ook is er een doe-het-zelf-bijdrage beschikbaar voor inwoners met een eigen woning. En dat is nog maar een kleine greep uit de initiatieven van VerduurSAMEN2030.
Hoge inzet
Bergen zet hoog in als het gaat om de energietransitie: ze heeft als doel om in 2030 energieonafhankelijk te zijn. Let wel, Bergen, met 7 kernen, heeft net iets meer dan 13.000 inwoners en behoort daarmee tot de kleinste gemeenten van Nederland. Maar dat weerhield raad en college er niet van om in 2017 een ambitieuze Energievisie vast te stellen. Het streven ‘energieneutraal’ werd naderhand zelfs aangescherpt tot ‘energieonafhankelijk’. Hetzelfde gebeurde met het streefjaartal: niet het aanvankelijke 2040, maar 2030. Deze ambitie is natuurlijk niet te realiseren zonder een sterke isolatieaanpak. Gonda Grutters: ‘Doordat we klein zijn, zijn de lijnen kort.’
Samen met de inwoners
De actie met de pot pindakaas is een voorbeeld van de wijze van communiceren die Bergen heeft gekozen voor het transitieprogramma. Gonda Grutters: ‘Het programma heet niet voor niets VerduurSAMEN. We willen het samen doen met de inwoners, en dan ook met álle inwoners. Veel gemeenten richten zich op de early adopters, maar wij willen juist de groep daarachter bereiken. Subsidieregelingen en energiebesparingsmaatregelen worden al snel als ingewikkeld en eng ervaren. Daarom zijn we ook zo bezig met ontzorgen, en niet met “je moet vooral wat doen aan isolatie”.’ Ze geeft als voorbeeld de warmtescan die bij alle woningen in de kern Bergen is uitgevoerd. De inwoners kregen vervolgens een energierapport van warmtelekken in de bus. Gonda: ‘Dat zorgde ervoor dat meer mensen voor advies naar het Energiehuis kwamen. Wij zeiden dus niet “dit moet je doen”, maar alleen “dit hebben we geconstateerd”. ‘
Naast ontzorgen bij en bijdragen aan woningisolatie, waarbij de SPUK-gelden zeer welkom zijn, heeft Bergen nog een belangrijke troef om het gestelde transitiedoel te halen: het Energielandgoed Wells Meer. Op gemeentegrond worden hier zoveel zonnepanelen en windturbines neergezet, dat Wells Meer de helft van de energiebehoefte in de gemeente opwekt. De rest komt uit de bebouwing in de gemeente zelf. Gonda Grutters: ‘Alle daken in Bergen liggen straks vol met zonnepanelen, woningen en bedrijven zijn maximaal geïsoleerd en we hebben het grootste energielandgoed van Noordwest-Europa.’