“Niemand kan het woningtekort in z’n eentje oplossen”
Nog voordat het groeiende woningtekort in Nederland nationale aandacht kreeg, besloot de Provincie Flevoland in 2020 om samen met haar gemeenten 100.000 woningen te gaan bouwen. Om die bouwopgave beter in kaart te brengen, zocht de provincie ondersteuning bij het Expertteam Huisvesting Aandachtsgroepen (EHA). “Mensen die zorg of ondersteuning nodig hebben, blijven steeds vaker zelfstandig wonen. Dat vraagt om een ruimer en passend aanbod van woningen en woonvormen die zich lenen voor zorg aan huis en met voorzieningen in de buurt.”
Anton Smets, destijds strategisch adviseur bij Provincie Flevoland, schrok wel even toen het aantal daklozen in Flevoland in 2017 gestegen bleek van 20.000 naar 40.000. “Dit gaf wel aan hoezeer de doorstroming op de woningmarkt stokte,” blikt hij terug. “Als provincie namen we drie taken op ons: meer dataverzameling over vraag, aanbod en tekorten op de woningmarkt, kennisuitwisseling tussen alle betrokken partijen en het juridisch mogelijk maken van woningbouwlocaties. Ook besloten we samen op te trekken met onze gemeenten. Niemand kan het woningtekort namelijk in z’n eentje oplossen, maar het verschilt wél per gemeente hoeveel woningen je van welk type nodig hebt. Uiteindelijk moeten de gemeentes samen met marktpartijen en woningcorporaties tot een beter lokaal en regionaal woningaanbod zien te komen.”
Wonen en zorg prioriteit
Smets legt uit dat niet alle gemeentes direct open stonden voor hulp van de provincie. “Onze toenadering voelde voor sommigen meer als bemoeienis met hun bouwprogramma dan als een uitgestoken hand. Toen we op basis van woningmarktonderzoek concrete cijfers konden aanbieden, nam de weerstand af. Het besluit viel om in totaal 100.000 extra woningen bij te gaan bouwen, waaronder voor senioren en aandachtgroepen. Samen met gemeenten stelden we een woonagenda op waarvan we het punt ‘Wonen en Zorg’ als eerste oppakten. Door de vergrijzing kunnen we niet alle senioren en zorgbehoevenden meer in verpleeghuizen onderbrengen en neemt de vraag naar woningen die zich lenen voor ondersteuning en zorg dus heel hard toe. Als we die woningen meer gaan bouwen, komt de doorstroming in de hele woningmarkt weer op gang.”
Passende woningen per doelgroep
Om per gemeente tot een bouwprogramma te komen met het juiste aantal en type woningen voor verschillende zorgbehoevenden, zocht Anton ondersteuning bij het EHA. Experts Guido de Ruiter en Diana Nieuwold schoten te hulp. De Ruiter: “Cruciaal voor het vinden van passende woningtypen voor zorgbehoevenden is kennis van de opgave voor ouderen en andere aandachtsgroepen. En van de financiering van vastgoed en het zorg- en welzijnsaanbod. Dus: wat voor speciale zorg en ondersteuning heeft elke doelgroep nodig en wat voor woningen horen daarbij? Denk aan levensloopbestendige woningen en locaties waar thuiszorghulp en andere ondersteuners eenvoudig terecht kunnen. Maar ook: hoe werk je als provincie in zo’n programma effectief samen met de gemeenten, het zorgkantoor, woningcorporaties, zorg- en welzijnsorganisaties en ontwikkelaars? En hoe verdeel je taken en rollen onderling? Wij hielpen daarbij met procesondersteuning en onze kennis van belangrijke stakeholders en beschikbare regelingen.”
Professionele opdrachtgever
Smets en zijn collega’s waren blij met de EHA-ondersteuning. “We hebben nu veel scherper alle aandachtsgroepen in beeld, alle mogelijke zorg is meegenomen in de plannen en al het beleid is zowel kwalitatief als kwantitatief onderbouwd. EHA heeft onafhankelijk meegedacht over een logische en effectieve rolverdeling – puur vanuit hun expertise en ervaring met dit soort vraagstukken in andere regio’s. Daardoor kan de Provincie Flevoland samen met gemeenten en alle stakeholders nu écht als een geloofwaardige en professionele opdrachtgever de woonzorgopgave aanpakken.”
Gedeelde opgave
Maar de ondersteuning van het EHA – vooral de specifieke kennis waarmee het probleem concreter is gemaakt – heeft meer opgeleverd. Smets: “Niet alleen wij als provincie, maar ook de gemeenten en andere betrokken partijen weten nu specifieker welke woningtypen en woonvormen we per gemeente moeten gaan bouwen. Doordat iedereen dat grotere plaatje ziet, voelt iedereen zich veel meer onderdeel van de oplossing. Iedereen zet zijn beste beentje voor in samenhang met elkaar. Dat is de manier waarop je als provincie de samenleving hoort te faciliteren.”
Vooruitblik
Gezien de tevredenheid bij alle samenwerkende partijen is Provincie Flevoland inmiddels een tweede traject met ondersteuning van het EHA gestart. De Ruiter adviseert en ondersteunt de provincie bij een nog concretere aanpak en randvoorwaarden voor de bouw van de gewenste 100.000 woningen. En in het proces en de samenwerking met alle stakeholders. Het EHA brengt expertise in, helpt bij het formuleren van oplossingen voor verschillende typen woningen en woonvormen en over de benodigde aantallen voor alle doelgroepen. Ook denkt hij mee over de financiering van alle bouwplannen vanuit verschillende wetten.
Meer informatie
Bent u benieuwd hoe het EHA u als gemeente of provincie kan helpen bij uw woonzorgopgave? Kijk voor meer informatie op Expertteam Huisvesting Aandachtsgroepen (EHA) (rvo.nl).