Goede communicatie cruciaal voor succesvolle lokale isolatieaanpak
Sinds maart 2024 ondersteunt de gemeente Valkenburg aan de Geul inwoners bij de isolatie van hun slecht geïsoleerde koopwoning. De actie ‘Valkenburg IsolatieKLAAR’ wordt mogelijk gemaakt via de Specifieke Uitkering Lokale Aanpak Isolatie (SPUK LAI). Marcel van Loon, beleidsmedewerker duurzaamheid bij de gemeente, vertelt over hun lokale isolatieaanpak en deelt zijn tips. “Communiceer eenduidig en eenvoudig richting inwoners, steek je aanvraag breed in en ga gewoon aan de slag!”
Hoe hebben jullie de lokale isolatieaanpak ingericht?
“We hebben gekozen voor een vast subsidiebedrag van € 2.000 per woningeigenaar om het voor iedereen overzichtelijk te houden. En zo blijft onze communicatie ook duidelijk. Verdien je iets meer? Dan is het bedrag nog steeds € 2.000. De SPUK LAI stelt algemene eisen. Zo moet de WOZ-waarde van de woning bijvoorbeeld lager dan € 429.300 zijn. Wij hebben een aanvullende inkomenseis gesteld: je mag meedoen als je inkomen 150% van het sociaal minimum of lager is. Daarmee sturen we met onze aanpak iets meer op inwoners die kans hebben op energiearmoede.
Daarnaast wilden we het onze inwoners zo makkelijk mogelijk maken door ze compleet te ontzorgen. Het werkt als volgt. Via de website van Valkenburg IsolatieKLAAR maak je een gratis afspraak met een isolatiecoach van WoonWijzerWinkel Limburg. Deze coach komt bij je thuis, controleert of je aan de voorwaarden van de subsidie voldoet en stelt een energiebespaarplan op. Daarin staat welke isolatiemaatregelen je kunt nemen, wat de kosten hiervan zijn en hoe je deze met meerdere subsidies kunt financieren. Want woningeigenaren komen naast onze lokale subsidie ook vaak in aanmerking voor de landelijke Investeringssubsidie duurzame energie en energiebesparing (ISDE) of een lening van het Nationaal Warmtefonds.
Samen met het energiebespaarplan ontvangt de inwoner ook een offerte. Is die akkoord? Dan maakt WoonWijzerWinkel Limburg voor de inwoner een afspraak met een aannemer. De subsidie wordt vervolgens verrekend met de factuur van de aannemer. Inwoners ontvangen de subsidie dus niet op hun rekening.”
Hoe hebben jullie inwoners op de hoogte gebracht van de actie?
“In maart 2024 hebben we 70 woningeigenaren in drie straten een brief gestuurd. Dat waren straten met slecht geïsoleerde koopwoningen van inwoners met lagere inkomens. Daarvan hebben we geleerd dat er op een brief weinig respons komt. We hadden geloof ik maar één reactie. Toen zijn we gaan nadenken: hoe komen we achter die voordeur en hoe overtuigen we inwoners om mee te doen aan de actie? We hadden verwacht dat er na de eerste aanmeldingen een sneeuwbaleffect zou optreden, maar helaas.”
Hoe is het jullie uiteindelijk wél gelukt om inwoners te bereiken?
“Door op te schalen naar een communicatieaanpak voor de hele gemeente in plaats van één specifieke wijk, en door verschillende communicatiemiddelen te gebruiken. We hebben nu doorlopende campagnes op sociale media, er hangen posters in de gemeente en we flyeren bijvoorbeeld bij buurtbijeenkomsten. Ook gaan we zogenoemde buurtambassadeurs inzetten. Dat zijn mensen uit de wijk die het subsidietraject al doorlopen hebben. De eerste video met zo’n ambassadeur is net opgenomen!”
“Na de opstart gaat 70 tot 80% van de tijd in communicatie richting inwoners zitten”
Jullie hebben vanuit de eerste en tweede tranche van de SPUK LAI geld gehad om zo’n 700 woningen te isoleren. Tot nu toe hebben zich 51 woningeigenaren aangemeld. Moeten dat er niet veel meer worden?
“Ja, absoluut. Het geeft aan dat we moeten blijven investeren in communicatie en dan nog wordt het spannend om al die inwoners op tijd te gaan bereiken. Onze conclusie is dat na de opstart 70 tot 80% van de tijd in communicatie gaat zitten.”
Is het niet zo dat je als gemeente in de wijk zelf aanwezig moet zijn om ervoor te zorgen dat inwoners zich aanmelden?
“Waarschijnlijk helpt dat ook. Binnenkort gaan we de actie met een duurzaamheidsbusje onder de aandacht brengen in de wijken zelf. Gewoon letterlijk ergens op de stoep gaan staan, flyers uitdelen en mensen aanspreken.”
De gemeente Valkenburg aan de Geul koos ervoor om voortvarend aan de slag te gaan en bij de basis te beginnen: grondgebonden woningen. Ze kozen daarbij voor een aanpak die de woningeigenaren compleet ontzorgt. Maar de SPUK LAI is ook bedoeld voor Verenigingen van Eigenaars (VvE’s), wooncoöperaties en woonverenigingen. En een deel van de uitkering is gereserveerd voor doe-het-zelf-maatregelen: isolatiemaatregelen die inwoners zelf kunnen uitvoeren. Marcel vertelt dat de gemeente – nu de basis staat – bezig is met het opzetten van de doe-het-zelf-regeling en het uitwerken van een specifieke aanpak voor VvE’s.
Hoe komt de doe-het-zelf-regeling eruit te zien?
“Dat wordt een afslag die inwoners kunnen nemen nadat ze het energiebespaarplan hebben ontvangen. Ze kunnen er dan voor kiezen om óf de isolatiemaatregelen zelf uit te voeren óf compleet te worden ontzorgd door WoonWijzerWinkel Limburg. We verwachten met deze regeling inwoners te bereiken die wel graag subsidie willen ontvangen, maar verder niet al te veel willen worden geholpen. We weten dat het gevoel zelfredzaam te zijn een rol speelt, zeker bij mensen met een lager inkomen.
Verder blijft het subsidiebedrag per woningeigenaar hetzelfde: € 2.000. Dit kan een inwoner – zoals we het nu voor ons zien – in de vorm van een voucher besteden bij de (enige) bouwmarkt in Valkenburg, waar we nu een samenwerking mee opzetten. Ook wordt de voucher slechts geldig voor bepaalde materialen. Deze hebben voldoende isolatiewaarde en kunnen worden besteld bij een bouwmarkt. De maatregelen die inwoners zelf kunnen treffen, beperken we wel tot bijvoorbeeld dakisolatie. De isolatie van glas en spouwmuren is namelijk veel te specialistisch werk.”
Oké, en wat wordt jullie aanpak voor VvE’s?
“Waarschijnlijk wordt het een collectieve aanpak. Dat betekent dat de VvE de subsidieaanvraag indient namens de eigenaren. We willen dat de hele VvE meewerkt. Muur- en dakisolatie kan bijvoorbeeld alleen met toestemming van de hele vereniging. Daarom heeft het niet zo veel zin om voor een individuele aanpak te gaan. Op deze manier zorgen we ervoor dat het hele gebouw snel kan worden verduurzaamd.
Voor de subsidieberekening kijken we wel naar de individuele appartementen. Zo komt alleen een appartement van een eigenaar-bewoner in aanmerking, niet die van een verhuurder of belegger. Ook moet het appartement grenzen aan het deel van de schil van het gebouw dat wordt geïsoleerd. Ligt een appartement in het midden van het gebouw en grenst het niet aan het dak of een buitenmuur? Dan telt dat appartement niet mee voor de subsidieberekening. Het subsidiebedrag per appartement wordt hetzelfde als dat voor woningeigenaren, namelijk € 2.000. Maar de inkomenseis laten we los. Die maakt de aanvraag voor VvE’s te complex.”
Tot slot, welke tips heb je voor andere gemeenten?
“Communiceer via verschillende kanalen en op meerdere momenten over de subsidie richting inwoners, doe dit op een eenduidige en eenvoudige manier en blijf dit herhalen. Wij hebben ervoor gekozen om onze boodschap op het taalniveau B1 te schrijven, wat best lastig is. Het woord subsidie is bijvoorbeeld al geen B1. We hebben er daarom van gemaakt: Je krijgt € 2.000 om te isoleren.
Timmer daarnaast de aanvraag voor de SPUK LAI niet dicht. Zo creëer je ruimte om de precieze aanpak later in te vullen. Wij wilden dit bijvoorbeeld samen met de uitvoerende partij doen, maar die was tijdens het schrijven van de aanvraag nog niet bekend. Door de aanvraag breed in te steken, konden we de aanpak met onze uitvoerder uitwerken en tijdens het verder inrichten en uitvoeren van de aanpak flexibel blijven.
Tot slot, en dat is denk ik de belangrijkste tip: ga gewoon aan de slag! Door te doen leer je wat wel en wat niet werkt, en kun je tussentijds bijsturen. Zo kijken wij nu of de inkomenseis goed werkt of een onnodige drempel is. Wacht ook niet te lang. Dat geldt zeker voor de VvE-aanpak. Besluitvorming bij VvE’s duurt langer en ze moeten vaak eerst achterstallig onderhoud plegen voordat ze met de isolatieaanpak kunnen starten. Dus als je als gemeente te lang wacht met het vormgeven van de VvE-aanpak en het informeren van VvE’s hierover dan ben je zo 2 tot 4 jaar verder en gaat het niet lukken om het aantal woningen waarvoor je de SPUK LAI hebt ontvangen te isoleren.”
Vanaf 1 april 2025 kunnen gemeenten de SPUK LAI weer aanvragen om hun inwoners te ondersteunen bij het isoleren van hun woning. Lees meer over deze derde tranche in dit nieuwsbericht. Of vraag de uitkering direct aan via de website van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO).