Startanalyse 2025 aardgasvrije buurten

Doel van het klimaatakkoord uit 2019 is om de CO2-uitstoot in Nederland in 2030 te verminderen. Een belangrijk onderdeel is de warmtransitie: het aardgasvrij maken van woningen en gebouwen. Gemeenten spelen hierin een cruciale rol. Zij moeten voor eind 2026 een warmteprogramma opleveren met plannen voor een stapsgewijze overgang naar duurzame warmtebronnen. De Startanalyse aardgasvrije buurten is één van de instrumenten waarmee gemeenten een warmteprogramma kunnen opstellen.

De Startanalyse is een berekening die de nationale (meer)kosten voor verschillende warmtetechnieken toont. De analyse is geschikt als basis om lokale kosten te vergelijken en biedt verschillende gegevens. Deze ondersteunen gemeenten bij het kiezen hoe en wanneer buurten de komende jaren aardgasvrij kunnen worden. In de analyse staat onder meer informatie over technische mogelijkheden, kosten en potentiële CO2-reductie bij verschillende scenario’s. Gemeenten kunnen aan de hand hiervan weloverwogen keuzes maken voor bijvoorbeeld warmtenetten, (hybride) warmtepompen of all electric

Een nieuwe Startanalyse 

De Startanalyse aardgasvrije buurten is ontwikkeld door het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL). De eerste Startanalyse is in 2020 gepubliceerd. Het PBL werkt nu aan een actuele versie van de Startanalyse. Deze geactualiseerde versie wordt half maart 2025 openbaar. Ook publiceert het PBL dan een duiding van de geactualiseerde Startanalyse. 

Let op: gemeenten ontvangen begin februari onder embargo een link naar de geactualiseerde Startanalyse.

BEELDEN VAN INSTALLATIE VAN WARMTEPOMPEN
TEKST:
BEELD: CAMIEL VAN DEN BOOGAARD/DANIEL BRšGGE

VOICE-OVER

Om in 2050 klimaatneutraal te zijn, zullen wij ook onze woningen moeten gaan verwarmen zonder uitstoot van broeikasgassen. Een belangrijke stap in deze transitie is het aardgasvrij maken van woningen en gebouwen. Gemeenten spelen hierin een sleutelrol. Zij werken aan warmte programma's om deze overgang stapsgewijs te realiseren. Deze programma's moeten eind 2026 klaar zijn. Maar hoe maak je die plannen?

Daarvoor is data essentieel. Daarom maakt het Planbureau voor de Leefomgeving de Startanalyse. De geactualiseerde Startanalyse is een instrument dat gemeenten kunnen gebruiken als basis om te kiezen hoe ze buurten aardgasvrij kunnen maken. Het biedt gedetailleerde strategie‰n en data over de technische mogelijkheden en kosten om klimaatneutraal te worden. Denk aan opties zoals warmtenetten, hybride warmtepompen of all electric oplossingen.

De huidige actualisatie bouwt voort op de eerdere editie uit 2020. Gemeenten krijgen eerst onder embargo toegang tot de nieuwste gegevens. De resultaten worden op een later moment openbaar gemaakt, inclusief een rapport van het Planbureau voor de Leefomgeving met analyses en duiding. 

TEKST IN BEELD:
DE ACTUELE STARTANALYSE 2025

INTERVIEW STEVEN VAN POLEN
PROGRAMMALEIDER VERDUURZAMING GEBOUWDE OMGEVING (PBL)

De ASA2025 brengt de nationale kosten voor verschillende warmtestrategie‰n in beeld om aardgasvrije gebouwen te verwarmen.

De nationale kosten zijn de kosten gerekend vanuit Nederland BV. En daarbij kijken we dus niet naar de verdeling van kosten. In de data-analyse zitten vier strategie‰n om aardgasvrij te verwarmen en die vergelijken we dus op buurtniveau. Daarbij kijken we naar de totale kosten per buurt en maken we ook een vergelijking tussen die opties. Kijk daarbij niet alleen maar naar de allerlaagste, maar kijk ook naar de spreiding die je ziet tussen de verschillende strategie‰n.

Naast nationale kosten zijn er ook andere indicatoren waar je op kan sturen. Denk bijvoorbeeld aan het energieverbruik van gebouwen. Om die reden brengen we ook de isolatiekwaliteit van gebouwen in beeld. Binnen de Startanalyse is dit ook iets wat je als gemeente als informatie beschikbaar krijgt. Daarnaast brengen we ook de beschikbaarheid van klimaatneutraal gas en met name de onzekerheid over de beschikbaarheid van klimaatneutraal gas in beeld, zodat je als gemeente ook daar kan kijken in welke mate dit een realistische optie is voor mijn buurt. 

TEKST IN BEELD:
WAT BEVALT DE STARTANALYSE?

INTERVIEW STEVEN VAN POLEN
PROGRAMMALEIDER VERDUURZAMING GEBOUWDE OMGEVING (PBL)

De Startanalyse bevat veel gedetailleerde informatie over de kosten en over de opbouw van verschillende strategie‰n om aardgasvrij te verwarmen. Maar daarnaast kun je als gemeente al lokaal plannen hebben gemaakt om te verduurzamen, maar zijn deze niet meegenomen in de Startanalyse. Deze kunnen wel heel waardevol zijn om jouw uiteindelijke analyse in het programma mee te verrijken.

TEKST IN BEELD:
DE VERSCHILLEN MET DE STARTANALYSE 2020

INTERVIEW STEVEN VAN POLEN
PROGRAMMALEIDER VERDUURZAMING GEBOUWDE OMGEVING (PBL)

Ten opzichte van de vorige keer is er met name een actualisatie in de kosten. Tussen nu en 2020 zijn er namelijk grote verschillen in inflatie. Dat komt door gestegen grondstoffen en materiaal prijzen. Naast de actualisatie en kosten zijn ook de data vanuit de gemeente geactualiseerd. Denk daarbij aan lokale warmtebronnen en geothermie contouren en zijn er aanpassingen geweest in de strategie‰n en varianten.

Met de Startanalyse krijg je als gemeente heel veel data en we begrijpen ook dat je daardoor soms door de bomen het bos niet meer ziet. Om het pad wat zichtbaarder te maken en te kijken of we die data toegankelijk kunnen maken, hebben we een aantal producten toegevoegd die inzicht geven in de keuzes die we maken en hopelijk ook de data toegankelijk maken.

TEKST IN BEELD:
ONDERSTEUNINGSAANBOD WARMTEPROGRAMMA VOOR GEMEENTEN

INTERVIEW PAUL PICAULY
PROJECTMANAGER REGIE EN ORGANISATIE (NPLW)

Gemeenten zijn volop aan de slag met het herijken van een transitievisie warmte richting een warmte programma. In dit warmteprogramma staat wanneer welke wijk van het aardgas af gaat en als dat is tussen nu en de komende tien jaar, wat dan precies het warmtealternatief is. De geactualiseerde Startanalyse van PBL is hierin een belangrijk vertrekpunt. Wel is het nodig om als gemeente daarop een eigen lokale analyse te verrichten.

Zo kan in de PBL- Startanalyse een warmtebron zijn opgenomen die kan worden toegepast in verschillende wijken en ook in verschillende gemeenten. Het is dus nodig om te kijken waar die warmtebron het best kan worden ingezet. Vanuit het NPLW zijn we ook bezig met een ondersteuningsaanbod om gemeenten te helpen om stapsgewijs te komen tot zo'n warmteprogramma. In het ondersteuningsaanbod komt de geactualiseerde Startanalyse van PBL ook aan de orde.

Dat betekent dat we gemeenten toelichten hoe ze die Startanalyse kunnen gaan gebruiken, om daar vervolgens zelf mee aan de slag te gaan. Dus we vertellen over de opbouw en welke informatie daarin staat. Vorig jaar zijn we als NPLW bovendien ook gekomen met een handreiking voor het warmteprogramma. Deze handreiking, tezamen met de geactualiseerde Startanalyse, bieden een uitstekende basis om aan de slag te gaan met het warmteprogrammma, gezamenlijk met je bewoners, ondernemers, stakeholders en collega-gemeenten.

VOICE-OVER
Stel je vragen in de webinars en een verdiepende sessie en kijk op de website voor meer informatie.

EINDKAART:
VOLKSHUISVESTINGNEDERLAND.NL/STARTANALYSE

Webinars, vragenuur en fysieke bijeenkomst

Webinars en vragenuur

Op 20 februari, 3 maart en 11 maart 2025 kunnen gemeenten deelnemen aan een webinar over de Startanalyse. Tijdens deze webinars krijgen gemeenten informatie over: 

  • wat de geactualiseerde Startanalyse is; 
  • welke gegevens ze kunnen inzien; 
  • en wat de uitkomsten van de analyse kunnen betekenen. 

In deze digitale bijeenkomsten is veel ruimte voor vragen. Aanmelden voor een van de webinars kan via de website van de VNG.

Fysieke bijeenkomst

Ook kunnen gemeenten deelnemen aan een fysieke bijeenkomst op 17 maart 2025 in Utrecht. Hierin staat de toepassing van data in de eigen gemeente centraal. Deze bijeenkomst gaat dieper in op hoe gemeenten de gegevens uit de Startanalyse kunnen benutten en aanpassen aan de lokale situatie. Tijdens de bijeenkomst worden praktijkvoorbeelden en handvatten gedeeld om de data effectief toe te passen in een eigen warmteprogramma. Aanmelden voor deze fysieke bijeenkomst kan via deze link.

Ondersteuning 

Het Nationaal Programma Lokale Warmtetransitie (NPLW) ondersteunt gemeenten stapsgewijs bij het opstellen van een concept warmteprogramma. Gemeenten kunnen zich hiervoor aanmelden via de website van het NPLW.

Vragen 

Heb je vragen over de Startanalyse of de ondersteuning van het NPLW? Neem dan contact op met de helpdesk van het NPLW.